Xu hướng việc làm ngành môi trường đến 2030: Những nghề ‘xanh’ đang lên ngôi

Toàn cảnh ngành môi trường hiện nay

Ngành môi trường tại Việt Nam đang từng bước trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững quốc gia. Sự gia tăng dân số, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và áp lực từ biến đổi khí hậu đã khiến các vấn đề môi trường trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Chính phủ cũng đã đưa ra nhiều chính sách ưu tiên cho lĩnh vực này, như Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhu cầu nhân lực ngành môi trường tại Việt Nam tăng trung bình 7–10% mỗi năm. Các lĩnh vực “nóng” nhất bao gồm: quản lý chất thải, xử lý nước thải, đánh giá tác động môi trường (ĐTM), năng lượng tái tạo và tư vấn môi trường cho doanh nghiệp. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp trong nước và quốc tế cũng đang ráo riết tìm kiếm nhân sự cho các vị trí liên quan đến quản lý môi trường trong sản xuất, kiểm soát khí thải, và phát triển bền vững.

Tại TP.HCM, Hà Nội và các đô thị lớn, số lượng doanh nghiệp hoạt động trong ngành môi trường đang tăng nhanh. Các startup công nghệ xanh, viện nghiên cứu môi trường và khu công nghiệp sinh thái cũng góp phần tạo nên một hệ sinh thái việc làm hấp dẫn và đầy tiềm năng. Có thể kể đến tiêu biểu như:

1. Alterno – Giải pháp pin cát lưu trữ năng lượng mặt trời

Alterno đã phát triển công nghệ pin cát đột phá, giúp lưu trữ năng lượng mặt trời hiệu quả. Giải pháp này không chỉ được ứng dụng tại PepsiCo Foods Việt Nam mà còn mở ra tiềm năng áp dụng rộng rãi trong công nghiệp và nông nghiệp.

2. BUYO Bioplastics – Sản xuất nhựa sinh học từ nguyên liệu tái tạo

BUYO Bioplastics chuyên sản xuất nhựa sinh học từ nguyên liệu tái tạo, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và ô nhiễm môi trường. Startup này đã được vinh danh tại cuộc thi Techfest Việt Nam 2023 và là một trong sáu startup Việt Nam được lựa chọn tham gia chương trình hỗ trợ của Diễn đàn Đối tác vì Tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G) năm 2025.

3. Hachi – Nông nghiệp thông minh ứng dụng IoT

Hachi cung cấp các giải pháp nông nghiệp thông minh bằng cách ứng dụng công nghệ IoT (Internet of Things), giúp tối ưu hóa việc tưới tiêu và quản lý cây trồng, đặc biệt phù hợp với nông nghiệp đô thị.

4. Lagom – Tái chế vỏ hộp sữa thành sản phẩm hữu ích

Lagom là một startup khởi nghiệp xanh với ý tưởng tái chế vỏ hộp sữa thành các sản phẩm hữu ích, góp phần giảm thiểu rác thải và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.

5. Xanh SM – Dịch vụ taxi điện thân thiện với môi trường

Xanh SM, thuộc tập đoàn VinGroup, là dịch vụ taxi điện đầu tiên tại Việt Nam, góp phần giảm thiểu khí thải từ phương tiện giao thông và thúc đẩy xu hướng sử dụng năng lượng sạch.

5 xu hướng việc làm ngành môi trường đến 2030

1. Tăng nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực năng lượng tái tạo

Với cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối. Từ đó, các vị trí như kỹ sư năng lượng tái tạo, chuyên viên đánh giá tác động môi trường cho dự án năng lượng, kỹ thuật viên giám sát hệ thống điện mặt trời… sẽ ngày càng được săn đón, đặc biệt tại các tỉnh Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.

2. Công nghệ xử lý nước thải và chất thải rắn được ưu tiên

Khi tốc độ đô thị hóa gia tăng, vấn đề quản lý nước thải, rác thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp ngày càng trở nên cấp thiết. Xu hướng tuyển dụng trong ngành môi trường sẽ tập trung vào các vị trí như:

• Chuyên viên xử lý nước thải

• Kỹ sư môi trường đô thị

• Cán bộ giám sát chất lượng môi trường tại khu công nghiệp

Các doanh nghiệp sản xuất lớn, khu công nghiệp, và nhà máy điện là nơi có nhu cầu cao về nguồn nhân lực này.

3. Tăng trưởng việc làm trong mảng ESG và tư vấn phát triển bền vững

Các doanh nghiệp hiện nay bắt buộc phải tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Điều này mở ra nhu cầu về:

• Chuyên viên phân tích ESG

• Tư vấn phát triển bền vững

• Chuyên gia kiểm toán môi trường

• Cán bộ CSR (trách nhiệm xã hội doanh nghiệp)

Các công ty lớn, đặc biệt là doanh nghiệp FDI và các tập đoàn niêm yết, sẽ cần nhân sự có kiến thức môi trường kết hợp tư duy quản lý.

4. Kỹ sư môi trường và chuyên viên đánh giá tác động môi trường tiếp tục là trụ cột

Các dự án xây dựng, giao thông, khai thác tài nguyên,… đều phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Đây là lĩnh vực không thể thiếu và dự kiến tiếp tục phát triển mạnh đến 2030. Những người có kinh nghiệm trong tư vấn lập báo cáo ĐTM, hoặc có chứng chỉ hành nghề liên quan sẽ có lợi thế lớn trên thị trường lao động.

5. Bùng nổ các công việc trong khởi nghiệp công nghệ xanh và chuyển đổi số ngành môi trường

Cùng với làn sóng startup tại Việt Nam, các công ty công nghệ xanh (cleantech) và chuyển đổi số trong ngành môi trường đang phát triển nhanh chóng. Các vị trí việc làm mới như:

• Phân tích dữ liệu môi trường (Environmental Data Analyst)

• Chuyên viên chuyển đổi số lĩnh vực môi trường

• Nhân sự truyền thông và xây dựng thương hiệu cho startup xanh

Các việc làm ngành môi trường này sẽ dần trở nên phổ biến trong vài năm tới, đặc biệt tại TP.HCM và Hà Nội.

Top 10 việc làm ngành môi trường đang được tuyển dụng nhiều hiện nay

Trong bối cảnh chuyển đổi xanh, nhiều ngành nghề mới đang mở ra, đồng thời các vị trí truyền thống cũng được mở rộng cả về quy mô lẫn yêu cầu chuyên môn. Dưới đây là 10 vị trí tiêu biểu, phổ biến tại TP.HCM, Hà Nội, Cần Thơ và các khu công nghiệp lớn:

1. Kỹ sư môi trường

Là vị trí then chốt trong các doanh nghiệp sản xuất, xây dựng và xử lý nước thải. Công việc này đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao để thiết kế và giám sát hệ thống xử lý ô nhiễm, và đang được tuyển nhiều tại TP.HCM, Hà Nội và các khu công nghiệp trọng điểm như Bình Dương, Đồng Nai.

2. Chuyên viên đánh giá tác động môi trường (ĐTM)

Ngày càng được săn đón để phục vụ công tác lập hồ sơ pháp lý cho các dự án xây dựng, nhà máy. Họ làm việc chủ yếu trong các công ty tư vấn môi trường hoặc cơ quan nhà nước ở TP.HCM, Hà Nội và các tỉnh thành có nhiều dự án đầu tư công nghiệp.

3. Cán bộ quản lý môi trường trong doanh nghiệp

Là người chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát và đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các quy định về môi trường. Đây là vị trí quan trọng trong các công ty xuất khẩu, có thể làm việc tại các khu công nghiệp hoặc trụ sở chính tại các thành phố lớn.

4. Chuyên viên ESG / phát triển bền vững

Là xu hướng mới nổi, đặc biệt trong các tập đoàn đa quốc gia hoặc công ty niêm yết. Họ chịu trách nhiệm xây dựng chiến lược bảo vệ môi trường gắn với phát triển kinh doanh. TP.HCM và Hà Nội đang là trung tâm tuyển dụng chính cho vị trí này.

5. Kỹ thuật viên phòng thí nghiệm môi trường

Làm việc trong các trung tâm phân tích, kiểm nghiệm nước, đất, không khí. Công việc yêu cầu thao tác với máy móc hiện đại và kiến thức chuyên môn sâu, phổ biến tại TP.HCM, Cần Thơ, và các viện nghiên cứu.

6. Nhân viên kiểm soát chất thải và vận hành hệ thống xử lý

Là những người trực tiếp giám sát và duy trì hoạt động của hệ thống xử lý môi trường trong doanh nghiệp. Vị trí này rất cần thiết ở các nhà máy, khu công nghiệp tại Long An, Bắc Giang, Bình Dương…

7. Chuyên viên truyền thông môi trường / CSR

Làm việc trong các tổ chức phi lợi nhuận hoặc bộ phận phát triển bền vững của doanh nghiệp. Họ tổ chức các chiến dịch nâng cao nhận thức về môi trường, phổ biến tại TP.HCM và Hà Nội.

8. Chuyên viên chuyển đổi số ngành môi trường

Là người ứng dụng công nghệ như IoT, phần mềm giám sát vào công tác quản lý môi trường. Đây là vai trò rất tiềm năng tại các công ty công nghệ xanh hoặc các đơn vị phát triển giải pháp thông minh ở đô thị.

9. Nhân sự tại startup công nghệ xanh

Tham gia vào các sáng kiến liên quan đến xử lý rác thải, tiết kiệm năng lượng, tái chế hoặc năng lượng tái tạo. Họ thường làm việc trong môi trường năng động, sáng tạo ở các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng.

10. Cán bộ quản lý nhà nước về môi trường

Như chuyên viên tại Sở Tài nguyên & Môi trường hoặc các chi cục môi trường địa phương. Họ đóng vai trò giám sát việc tuân thủ luật môi trường tại các doanh nghiệp và tổ chức, làm việc tại hầu hết tỉnh thành trên cả nước.

Những kỹ năng, bằng cấp và phẩm chất cần có khi theo đuổi ngành môi trường

Để theo đuổi và phát triển bền vững trong ngành môi trường – một lĩnh vực vừa có tính chuyên môn cao, vừa gắn chặt với trách nhiệm xã hội – người lao động không chỉ cần kiến thức học thuật mà còn phải rèn luyện nhiều kỹ năng và phẩm chất quan trọng.

Bằng cấp và chuyên môn:

Hầu hết các vị trí ngành môi trường đều yêu cầu trình độ đại học trở lên, với các chuyên ngành liên quan như: Kỹ thuật môi trường, Khoa học môi trường, Quản lý tài nguyên thiên nhiên, Công nghệ kỹ thuật hóa học, Công nghệ sinh học, hoặc các ngành phụ trợ như Luật môi trường, Địa lý môi trường. Ngoài ra, một số vị trí thực địa hoặc vận hành kỹ thuật có thể chấp nhận trình độ cao đẳng, trung cấp nếu có kinh nghiệm thực hành tốt.

Kỹ năng chuyên môn:

• Kỹ năng phân tích và đánh giá số liệu môi trường: Được sử dụng trong quan trắc, đánh giá tác động môi trường, hoặc nghiên cứu khoa học.

• Sử dụng phần mềm chuyên ngành: Như AutoCAD (trong thiết kế hệ thống xử lý), GIS (bản đồ địa lý môi trường), hoặc các phần mềm mô phỏng chất lượng không khí, nước.

• Thực hành trong phòng thí nghiệm và vận hành hệ thống xử lý: Quan trọng với các kỹ thuật viên và kỹ sư môi trường.

Kỹ năng mềm cần thiết:

• Giao tiếp, truyền thông: Nhất là với các vị trí cần làm việc với cộng đồng, doanh nghiệp hoặc đơn vị nhà nước.

• Làm việc nhóm và quản lý dự án: Rất quan trọng trong các dự án đánh giá tác động môi trường, triển khai hệ thống xử lý tại doanh nghiệp.

• Khả năng thích ứng và chịu áp lực tốt: Vì nhiều công việc môi trường liên quan đến khảo sát ngoài trời, làm việc tại nhà máy hoặc di chuyển nhiều.

Phẩm chất cá nhân quan trọng:

• Trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp cao, vì những quyết định và hoạt động trong ngành có ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng và hệ sinh thái.

• Tư duy hệ thống và dài hạn: Giúp nhìn nhận được các vấn đề môi trường không chỉ trong hiện tại mà còn tương lai, từ đó đưa ra giải pháp bền vững.

Việc có chứng chỉ hành nghề môi trường, chứng chỉ ĐTM hoặc các khóa đào tạo chuyên sâu về luật môi trường, ESG, ISO 14001… cũng là điểm cộng lớn giúp ứng viên tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường lao động.

Mức lương ngành môi trường – Thực tế và tiềm năng phát triển

Ngành môi trường không chỉ mang lại giá trị xã hội mà còn có mức thu nhập ngày càng cải thiện, đặc biệt trong bối cảnh các doanh nghiệp phải tuân thủ quy định môi trường và theo đuổi các mục tiêu phát triển bền vững (ESG, Net Zero…).

1. Mức lương thực tế hiện nay

Dưới đây là mức lương tham khảo theo một số vị trí phổ biến, lấy từ dữ liệu tuyển dụng của các nền tảng như VietnamWorks, TopCV, Agjob.vn, và một số công ty môi trường tại TP.HCM, Hà Nội, Cần Thơ:

Ngoài ra, ở các vị trí nghiên cứu hoặc giảng dạy trong trường đại học, mức lương có thể dao động từ 10 – 18 triệu đồng/tháng, kèm phụ cấp nghiên cứu và dự án.

2. Yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập

• Kinh nghiệm và bằng cấp: Người có từ 3 năm kinh nghiệm trở lên thường có thu nhập cao hơn từ 20–40% so với người mới tốt nghiệp.

• Vị trí địa lý: TP.HCM và Hà Nội là hai khu vực có mức lương ngành môi trường cao nhất, trong khi các tỉnh như Đồng Nai, Cần Thơ, Bình Dương có nhu cầu ổn định nhưng mức lương trung bình hơn.

• Loại hình tổ chức: Các doanh nghiệp FDI, tập đoàn lớn hoặc tổ chức phát triển quốc tế thường trả mức lương cạnh tranh, có thể gấp đôi mặt bằng chung.

• Chứng chỉ chuyên môn: Người có chứng chỉ ISO 14001, kỹ năng về ESG, hiểu biết về luật môi trường quốc tế… thường được ưu tiên và đãi ngộ tốt hơn.

3. Tiềm năng tăng trưởng thu nhập trong tương lai

Với xu hướng chuyển đổi xanh và áp lực từ thị trường xuất khẩu (đặc biệt EU và Mỹ), doanh nghiệp Việt ngày càng đầu tư mạnh vào các vị trí môi trường, từ thực thi đến hoạch định chiến lược. Đây là cơ hội lớn để người làm nghề không chỉ tăng thu nhập mà còn tiến xa lên các vị trí quản lý môi trường cấp cao, cố vấn bền vững hoặc khởi nghiệp trong các lĩnh vực tái chế, công nghệ sạch, ESG.

Làm sao để bắt đầu và phát triển sự nghiệp trong ngành môi trường

Dù bạn là sinh viên mới ra trường, người đang muốn chuyển ngành, hay đơn giản là đam mê làm việc vì một tương lai bền vững, ngành môi trường vẫn luôn rộng mở nếu bạn có định hướng rõ ràng.

1. Bắt đầu từ đâu nếu bạn là người mới?

• Chọn chuyên ngành phù hợp: Một số ngành học phù hợp như: Kỹ thuật môi trường, Quản lý tài nguyên thiên nhiên, Công nghệ kỹ thuật môi trường, Khoa học môi trường, Bền vững và ESG,…

• Thực tập & tình nguyện: Tận dụng các cơ hội thực tập tại doanh nghiệp xử lý nước thải, công ty tư vấn ĐTM, dự án NGO,… để tích lũy kinh nghiệm thực tế và mở rộng mạng lưới quan hệ.

• Học thêm kỹ năng hỗ trợ: Sử dụng thành thạo Excel, AutoCAD, phần mềm GIS, kỹ năng viết báo cáo kỹ thuật, tiếng Anh chuyên ngành… là lợi thế lớn cho sinh viên mới ra trường.

2. Đối với người muốn chuyển ngành hoặc tìm cơ hội mới

• Xác định phân khúc phù hợp với thế mạnh bản thân: Nếu bạn giỏi viết – chọn hướng tư vấn/viết báo cáo ĐTM; nếu yêu thích hiện trường – theo mảng xử lý môi trường; nếu làm trong doanh nghiệp – theo đuổi ESG hoặc ISO 14001.

• Tham gia các khóa học chuyên sâu: Các chứng chỉ về ISO 14001, quản lý chất thải nguy hại, kỹ thuật quan trắc môi trường, báo cáo bền vững,… giúp bạn ghi điểm nhanh khi ứng tuyển.

3. Mẹo phát triển sự nghiệp nhanh chóng trong ngành môi trường

• Tham gia mạng lưới chuyên môn: Các cộng đồng như Vietnam Sustainability Network, Environmental Professionals Vietnam, diễn đàn môi trường của các trường đại học,… giúp bạn cập nhật kiến thức, tìm việc và hợp tác chuyên môn.

• Cập nhật xu hướng mới: ESG, Carbon Credit, Net Zero, CE (Circular Economy)… là những “từ khóa” hot đang mở ra nhiều cơ hội việc làm chất lượng cao trong ngành môi trường.

• Tìm kiếm việc làm trên nền tảng chuyên biệt: Ngoài các trang tuyển dụng chung, bạn nên theo dõi các kênh chuyên biệt như Agjob.vn – nơi tập trung nhiều tin tuyển dụng lĩnh vực nông nghiệp – môi trường, phù hợp cho cả người mới và người có kinh nghiệm.

Ngành môi trường không chỉ là một lựa chọn nghề nghiệp – đó còn là sứ mệnh gắn với sự phát triển bền vững của xã hội. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn xanh ngày càng tăng, việc làm ngành môi trường đang ngày càng đa dạng, thiết thực và được đánh giá cao trên thị trường lao động.

Dù bạn yêu thích nghiên cứu, kỹ thuật, tư vấn hay quản lý, ngành môi trường đều có chỗ đứng cho bạn – miễn là bạn có đủ đam mê, kỹ năng và định hướng rõ ràng.

Nếu bạn đang tìm kiếm cơ hội phù hợp trong lĩnh vực này, đừng bỏ qua Agjob.vn – nền tảng chuyên biệt về tuyển dụng việc làm ngành nông nghiệp và môi trường. Tại đây, bạn có thể tìm thấy việc làm phù hợp với chuyên ngành, khu vực, kinh nghiệm và định hướng phát triển của bản thân.