3 loài cà phê Liberica có khả năng thích ứng tốt với biến đổi khí hậu
Để bảo vệ sinh kế của người trồng cà phê và ngăn cà phê trở thành một loại đặc sản quý hiếm (và đắt đỏ hơn nhiều), cần phải khám phá những hướng sản xuất cà phê mới. Một trong những hướng đó là tìm kiếm các giống cà phê thay thế có khả năng thích ứng tốt hơn với nhiệt độ ấm hơn, hạn hán hoặc điều kiện thời tiết thất thường.
Một nghiên cứu di truyền mới về loài cà phê liberica (Coffea liberica), được công bố trên tạp chí Nature Plants, đã phát hiện ra rằng liberica thực chất là ba loài riêng biệt với khả năng thích nghi độc đáo về di truyền, hình thái và khí hậu, có thể cung cấp những lựa chọn thay thế thích ứng với biến đổi khí hậu hơn so với cà phê arabica và robusta.
Mặc dù một số nông dân đã và đang trồng cà phê Liberica ở những nơi như Uganda, Nam Sudan, Ấn Độ, Việt Nam, Malaysia, Philippines, Indonesia và Thái Bình Dương, nhưng con số này chỉ chiếm chưa đến 1% tổng sản lượng cà phê, và vẫn còn nhiều nhầm lẫn về ranh giới loài và danh pháp.
3 loài cà phê Liberica có khả năng thích ứng tốt với biến đổi khí hậu
Các tác giả nghiên cứu giải thích: “Việc phân định và định danh phân loại C. liberica tiếp tục gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu và các bên liên quan trong chuỗi giá trị cà phê, với việc sử dụng tên khoa học và tên địa phương không nhất quán và gây nhầm lẫn trong các nghiên cứu đã công bố, nông nghiệp và truyền thông. Hiện nay, sự đồng thuận trong nghiên cứu phân loại và hệ thống là C. liberica là một loài duy nhất, được chia thành hai giống thực vật: var. liberica và var. dewevrei.“
Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu tiến hành giải trình tự gen của Liberica, sử dụng 353 gen hạt nhân từ 55 mẫu giống và kết hợp dữ liệu bộ gen với các phép đo hình thái và lập bản đồ phân bố địa lý, họ đã phân biệt được ba loài riêng biệt: C. liberica (Liberica), C. dewevrei (excelsa) và C. klainei.
Quan trọng hơn, cả ba loài đều thể hiện khả năng chịu đựng khí hậu khác nhau, trong đó C. dewevrei chịu hạn tốt hơn và thích nghi với lượng mưa thấp hơn C. liberica, và C. liberica có thể thích nghi tốt hơn với mùa mưa cao hơn và mùa khô kéo dài hơn ở vùng đất thấp.
 |
 |
Các tác giả nghiên cứu viết: “Cả hai loài đều có khả năng bao gồm các quần thể có khả năng thích nghi với sự khác biệt về khí hậu khu vực, các yếu tố phi sinh học khác (ví dụ, đất), và các tương tác sinh học khác nhau (ví dụ, tỷ lệ mắc bệnh và khả năng kháng bệnh). Điều này đặc biệt đúng với C. dewevrei, loài có phạm vi phân bố tự nhiên rộng khắp vùng Trung Phi nhiệt đới”.
“Điều quan trọng là Liberica và excelsa có tiềm năng đáng kể để phát triển canh tác cà phê ở những khu vực không phù hợp với arabica hoặc robusta, đặc biệt là những vùng ở độ cao thấp trong điều kiện khí hậu nóng và ẩm ướt hơn.“
3 loài cà phê Liberica có khả năng thích ứng tốt với biến đổi khí hậu
Cần có thêm nghiên cứu về C. klainei, loài ít được biết đến và chưa được lấy mẫu đầy đủ, nhưng nó có thể mang lại những cơ hội bổ sung để thay thế cho arabica và robusta. Các thử nghiệm thực địa cũng cần được thực hiện để xác nhận các đặc điểm thích nghi với khí hậu ở C. dewevrei và C. liberica. Tuy nhiên, những loài này mang đến những lựa chọn thay thế khả thi, cũng như những cơ hội mới cho các chương trình nhân giống cà phê nhằm đảm bảo nguồn cung cà phê trong tương lai.
