Các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
Hiện nay áp lực trong sản xuất khoai mì (cây sắn) đó là các loại sâu bệnh hại, sâu bệnh hại xuất hiện thường xuyên, có thể gây thành đại dịch, bên cạnh đó là sự phát sinh những đối tượng sâu bệnh hại mới khiến cho chúng ta gặp nhiều khó khăn trong phòng trừ. Để nâng cao hiệu quả quản lý các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì, bà con cần hiểu rõ về triệu chứng hay đặc điểm gây hại của các loại sâu bệnh hại để kịp thời áp dụng các biện pháp thích hợp nhằm phòng bệnh và giảm thiểu thiệt hại tối đa.
Mục lục
1. Bệnh khảm ở khoai mì – các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
Bệnh khảm ở sắn đang diễn ra ở diện rộng và ngày càng nghiêm trọng hơn. Đây là một trong các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì gây nhiều lo lắng cho người nông dân khi canh tác, nếu không có các biện pháp quản lý kịp thời bệnh khảm trên cây khoai mì rất khó kiểm soát và sẽ dễ dàng trở thành dịch bệnh, gây thiệt hại tại thời điểm vụ trồng đang diễn ra và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả vụ sau.
1.1. Nguyên nhân
Do Virus Sri Lanka Cassava Mosaic Virus (SLCMV)
1.2. Triệu chứng
Triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết của bệnh khảm lá sắn là khảm vàng loang lổ trên lá. Mức độ hại nhẹ là không bị biến dạng hoặc biến dạng nhẹ, mức độ hại nặng làm cho lá sắn xoăn, cong queo, nhăn nhúm.
Bệnh gây hại ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây sắn, từ 2 tháng tuổi trở đi cho thấy virus lây nhiễm từ khi cây sắn còn non.
1.3.Tác hại
Hom giống lấy từ cây sắn bị bệnh khi mọc mầm sẽ biểu hiện bệnh ngay và không cho thu hoạch; khi cây sắn còn non bị nhiễm virus cũng không cho thu hoạch; cây sắn đã lớn mới nhiễm virus vẫn biểu hiện bệnh nhưng nhẹ hơn, làm năng suất, chất lượng giảm.
2. Bệnh chổi rồng – các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
2.1. Nguyên nhân
Bệnh được xác định là do Phytophasma ( là dịch hại trung gian giữa nấm và virus) gây ra. Lan truyền chủ yếu qua 2 con đường : Hom giống và môi giới truyền bệnh loài rầy ( Hishimonus phycitis Distant). Bệnh lây lan rất nhanh gây thiệt hại đến năng suất và chất lượng mì. Đây là một bệnh nguy hiểm nhất trên cây mì
2.2. Triệu chứng gây hại
– Giai đoạn cây con: Hom giống bị nhiễm bệnh sau khi trồng lên mầm kém, sinh trưởng kém, lóng thân ngắn, lá ngắn và nhỏ. Chồi ngọn rụt ngắn lại, cây thấp lùn, các mầm ngủ trên thân mọc nhiều chồi, cây sinh trưởng kém, lá chuyển màu vàng, rụng hoặc chết khô. Khi bệnh nặng bên trong thân gỗ của cây và hom sắn thâm đen, phần ruột trong thân cây chuyển màu nâu vàng, sau đó cây héo dần, rụng lá và chết cả cây.
– Giai đoạn cây sắn chín chờ thu hoạch: Những cây nhiễm bệnh nhẹ, mặc dù cây sinh trưởng bình thường nhưng đến thời kỳ thu hoạch ngọn cây bị chết khô, phần thân đoạn dưới bị chết, các chồi mọc thành dạng chùm, hình dạng ô dù, biểu hiện sinh trưởng của từng chồi giống như triệu chứng của giai đoạn cây con nhiễm bệnh chổi rồng, cây sắn ít củ và củ nhỏ hơn cây bình thường.
2.3. Tác hại
Cây nhiễm bệnh sớm sẽ không cho thu hoạch, bị bệnh muộn thường giảm năng suất khoảng từ 10%-20% hàm lượng tinh bột.
3. Rệp sáp bột hồng – các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
3.1. Đặc điểm hình thái
+ Rệp non màu hồng, có 3 tuổi, râu đầu của rệp non tuổi 1 có 6 đốt, các tuổi tiếp theo có 9 đốt.
+ Rệp trưởng thành cơ thể có dạng hình trứng, màu hồng và bao phủ bởi lớp sáp bột màu trắng.
+ Tùy vào điều kiện nhiệt độ môi trường vòng đời của rệp có thể thay đổi từ 33 ngày đến 90 ngày.
+ Mỗi trưởng thành cái có thể đẻ 300 – 500 trứng.
+ Rệp sáp bột hồng hại sắn phát sinh phát triển mạnh trong các tháng mùa khô và các tháng có lượng mưa thấp.
+ Trong quá trình sinh sống rệp sáp bột hồng sống cộng sinh với một số loài kiến; rệp phát sinh phát triển mạnh trong các tháng mùa khô.
+ Cũng như một số loài rệp sáp giả khác, rệp sáp bột hồng có khả năng sinh sản đơn tính, trưởng thành cái không cần giao phối vẫn có thể đẻ trứng và trứng vẫn nở thành con.
3.2. Đặc điểm gây hại
Đây là một trong các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì gây nhiều lo lắng cho người nông dân khi canh tác loại cây này. Rệp sáp bột hồng gây hại điểm sinh trưởng của cây sắn, gây hiện tượng chùn ngọn, cây lùn. Trên lá, rệp bám ở mặt sau lá, gây hại làm các lá sắn bị xoăn, biến vàng. Khi bị nhiễm với mật độ cao, toàn bộ lá cây bị rụng, cây chết và làm năng suất củ giảm tới 80%.
3.3. Biện pháp phòng trừ hiệu quả
Rệp sáp bột hồng có thể được phát tán qua các nguồn: hom giống, phát tán theo gió, lan theo nguồn nước, kiến, bám dính trên cơ thể động vật, người, công cụ và phương tiện vận chuyển… Vì thế cần phải:
+ Thu gom tàn dư sau thu hoạch, diệt nguồn rệp trên đồng ruộng.
+ Không vận chuyển cây sắn từ vùng nhiễm rệp sáp bột hồng sang các vùng khác.
+ Chọn giống sạch bệnh, không sử dụng giống trên những vườn đã bị rệp gây hại.
+ Thường xuyên theo dõi đồng ruộng, tiến hành tiêu hủy ổ rệp triệt để theo hướng dẫn của Cục Bảo vệ thực vật.
+ Tạo vườn sắn thông thoáng. Bón phân đầy đủ ,cân đối.
+ Bảo vệ thiên địch (bọ rùa, bọ cánh gân, ong ký sinh…), nhân thả ong ký sinh Apoanagyrus lopezi, sử dụng chế phẩm sinh học để kiểm soát Rệp.
4. Rầy phấn trắng, bọ phấn trắng – các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
4.1. Đặc điểm hình thái
– Con trưởng thành dài 0.75-1.4 mm, sải cánh dài 1.1-2mm. Hai đôi cánh trước và sau dài bằng nhau. Toàn thân và cánh được phủ bởi một lớp phấn màu trắng. Mắt kép có một rãnh ngang chia thành hai phần gần giống hình số tám. Râu đầu có sáu đốt, chân dài và mảnh, bụng có chín đốt.
– Trứng rất nhỏ hình bầu dục, màu trắng trong sau chuyển sang màu nâu nhạt rồi thành màu nâu xám.
– Ấu trùng (sâu non) tuổi 1 ở mặt dưới lá, màu vàng nhạt, hình ô van, khi mới nở có chân, bò dưới mặt lá, rồi ở cố định một chổ dưới mặt lá. Sau khi lột xác chuyển sang tuổi 2 thì sâu non không còn chân (nhộng giả), có thể nhìn rõ mắt kép và râu đầu, có lông thưa ở 2 bên sườn.
– Trưởng thành hoạt động vào sáng sớm và chiều mát.
– Cả sâu non và trưởng thành đều chích hút nhựa cây làm chết mô thực vật, và tiết nước bọt làm lan truyền mầm bệnh (Bọ phấn tiết ra dịch ngọt là môi trường cho nấm muội đen phát triển).
4.2. Đặc điểm gây hại – các loại sâu bệnh hại trên cây khoai mì
Bọ phấn sinh sản nhanh, chỉ trong một thời gian ngắn chúng đã lan tràn khắp vườn, làm cho cây bị úa lá. Bọ phấn hút nhựa cây già lẫn cây non và tiết mật, dẫn đường mang kiến và rệp đến. Sau khi có cánh, chúng di chuyển sang gây hại trên môi trường mới. Bọ phấn là tác nhân truyền bệnh và vius từ cây này sang cây khác.
4.3. Biện pháp phòng trừ hiệu quả
– Tưới tia nước mạnh cũng làm giảm mật số bọ phấn
– Pha 1 – 2 muỗng cà phê bột giặt/1 lít nước hoặc pha ½ ly trà dầu giấm/1 lít nước + 1 ít bột giặt,… phun vào cây cũng hạn chế sự phát tán của bọ phấn.
– Dùng bẫy màu vàng: Treo một túi nilon màu vàng sáng có bôi chất liệu dính (vazelin, dầu thầu dầu, nhựa cây) vào mặt ngoài để nhử bọ phấn bay vào và bị dính lại.
– Trong trường hợp mật số bọ phấn cao cần phun các loại thuốc có hoạt chất như: Pymetrozin; Fenobucarb; Thiamethoxam,..theo liều lượng khuyến cáo.
Xem thêm
Chi phí lắp đặt hệ thống tưới mì tự động
