Hướng dẫn phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng hiệu quả
Bệnh xì mủ trên cây sầu riêng (hay còn gọi là bệnh nứt thân xì mủ) là nỗi ám ảnh lớn nhất của người trồng sầu riêng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến năng suất, chất lượng và thậm chí là làm chết cả vườn cây. Tác nhân chính là nấm Phytophthora palmivora nguy hiểm, có khả năng lây lan nhanh chóng. Để giúp bà con bảo vệ vườn sầu riêng, nhằm mang lại chất lượng và năng suất cao khi thu hoạch. Nhà Bè Agri sẽ hướng dẫn cách phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng hiệu quả, từ nhận diện, nguyên nhân đến các biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất qua bài viết dưới đây.
1. Triệu chứng bệnh xì mủ sầu riêng
Việc nhận diện sớm là chìa khóa vàng để phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng một cách hiệu quả. Bà con cần thường xuyên thăm vườn, đặc biệt vào buổi sáng sớm khi vết bệnh còn ẩm ướt, dễ phát hiện hơn. Bệnh này thường xuất hiện trên nhiều bộ phận của cây: thân cành, rễ, lá, trái:
- Trên thân và cành: Trên vỏ thân (thường là sát gốc hoặc cành lớn) xuất hiện những đốm nhỏ màu nâu sẫm, hơi ướt. Vết bệnh lan rộng, nứt ra và chảy dịch nhựa (gôm) màu hổ phách hoặc nâu đỏ, sau đó khô lại thành mảng đen.
- Trên rễ, lá: Thối rễ: Nấm thường tấn công rễ trước, gây thối rễ non, sau đó lan dần lên rễ lớn và vùng cổ rễ, làm rễ mất khả năng hút nước và dinh dưỡng. Lá sầu riêng chuyển màu vàng, rụng sớm, cành khô dần, cây sinh trưởng kém, trái nhỏ và méo mó.
- Trên trái: Vết bệnh ban đầu là những đốm đen nhỏ, sau đó lan rộng thành mảng thối đen, làm trái sầu riêng bị rụng sớm hoặc hư hỏng hoàn toàn.
2. Nguyên nhân gây bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Hiểu rõ nguyên nhân giúp bà con xây dựng chiến lược phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng hiệu quả và bền vững.
2.1. Tác nhân chính gây bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Nấm Phytophthora palmivora: Loại nấm gây bệnh phổ biến trong các vùng nhiệt đới, lây lan qua đất, nước tưới, nước mưa, gió và cả dụng cụ canh tác.
2.2. Các tác nhân khác: môi trường, phân bón
- Độ ẩm cao và ngập úng: Nấm phát triển mạnh mẽ trong điều kiện ẩm ướt kéo dài, đặc biệt là mùa mưa hoặc vườn thoát nước kém, bị ngập úng.
- Đất và pH: Đất sét nặng, nghèo hữu cơ, độ pH thấp (< 5.5) là môi trường lý tưởng cho nấm bệnh phát triển.
- Thiếu thông thoáng: Vườn trồng mật độ quá dày, cành lá rậm rạp, không cắt tỉa thường xuyên làm vườn không thông thoáng, tạo điều kiện ẩm thấp cho nấm bệnh.
- Sự mất cân đối của phân bón: Bón thừa phân đạm (Urea) hoặc lạm dụng phân hóa học khiến cây ra đọt non liên tục, vỏ mỏng, mềm yếu, sức đề kháng giảm, dễ bị nấm tấn công.
- Tổn thương cơ giới: Các vết thương do côn trùng chích hút (rầy, mọt…), va chạm hoặc do dụng cụ cắt tỉa không được khử trùng là điều kiện tối ưu cho nấm xâm nhập.
3. Hướng dẫn phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng từ A- Z
Phòng bệnh hơn chữa bệnh – đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong việc phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng.
3.1. Biện pháp canh tác để phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
- Thoát nước tuyệt đối: Lên luống cao, đắp mô trồng và đảm bảo hệ thống mương rãnh thoát nước tốt, không để nước đọng quanh gốc cây, đặc biệt trong mùa mưa.
- Cải tạo đất: Thường xuyên bón phân hữu cơ vi sinh đã ủ hoai mục (bổ sung Trichoderma) để tăng cường vi sinh vật đối kháng, cải tạo độ tơi xốp và tăng sức đề kháng cho rễ. Bổ sung vôi bột để nâng pH đất lên mức 5.5 – 6.5.
- Tạo thông thoáng: Cắt tỉa cành tạo tán định kỳ, loại bỏ cành già, cành sâu bệnh, cành thấp sát mặt đất để ánh sáng lọt vào, vườn luôn khô ráo, thông thoáng.
- Quản lý dinh dưỡng cân đối: Hạn chế phân đạm, tăng cường Kali và Lân, đặc biệt là các nguyên tố trung và vi lượng (Canxi, Magie, Kẽm…) giúp vỏ cây dày và khỏe hơn.
3.2. Biện pháp hóa học và sinh học để phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
- Quét vôi hoặc thuốc gốc đồng: Quét vôi đặc (hạn chế vào rễ non) hoặc các chế phẩm gốc đồng lên thân cây từ gốc lên cao khoảng 1 mét vào cuối mùa nắng, đầu mùa mưa để diệt trừ nấm bệnh lưu tồn trên vỏ.
- Phun phòng định kỳ: Sử dụng các hoạt chất có tính phòng ngừa như Fosetyl Aluminium, Mancozeb hoặc Metalaxyl phun ướt đẫm toàn bộ cây vào đầu và giữa mùa mưa, đặc biệt là vùng cổ rễ và thân.
- Sử dụng nấm đối kháng: Bón định kỳ nấm Trichoderma hoặc các chế phẩm vi sinh có lợi xung quanh gốc để đối kháng nấm Phytophthora trong đất.
- Khử trùng dụng cụ: Luôn khử trùng dao, kéo, cưa sau khi cắt tỉa một cây bệnh để tránh lây lan mầm bệnh sang cây khỏe.
4. Ứng dụng công nghệ: Phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng bằng máy bay không người lái (Drone)
Trong canh tác sầu riêng hiện đại, cây thường có tán lá cao và rậm rạp, khiến việc phun thuốc thủ công khó đạt đến đỉnh ngọn và các cành bên trong – nơi nấm bệnh dễ phát sinh. Máy bay không người lái (Drone nông nghiệp) chính là giải pháp công nghệ giúp khắc phục triệt để những hạn chế này, đặc biệt trong việc phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng.
Để áp dụng Drone một cách hiệu quả nhất trpng phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng, bà con cần lưu ý:
4.1. Đối với phun phòng ngừa (phun đều tán lá, cành)
Sử dụng Drone để phun các hoạt chất phòng nấm định kỳ như Mancozeb, Fosetyl Aluminium vào đầu và giữa mùa mưa.
- Thời điểm phun: Phun vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát khi gió nhẹ để tăng độ bám dính của thuốc.
- Kỹ thuật đặc biệt: Cài đặt Drone bay với độ cao hợp lý và tốc độ phù hợp để luồng gió từ cánh quạt đẩy thuốc phủ đều toàn bộ tán, đặc biệt chú trọng phần tán dưới và thân cành chính.
4.2. Đối với xử lý bệnh khi mới phát hiện
Drone đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn lây lan.
- Khoanh vùng và xử lý: Khi phát hiện cây bị bệnh xì mủ, sử dụng Drone phun ngay lập tức các hoạt chất có tính lưu dẫn mạnh và kháng nấm cao (ví dụ: Phosphonate, Metalaxyl) lên cây bệnh và các cây xung quanh.
- Mục đích là tạo một lớp bảo vệ bao phủ toàn bộ tán và thân cây khỏe mạnh, ngăn chặn bào tử nấm Phytophthora lây lan qua giọt nước mưa hoặc gió từ cây bệnh sang.
Bằng cách kết hợp các biện pháp canh tác truyền thống, sử dụng thuốc hóa học và sinh học đúng cách, cùng với việc ứng dụng công nghệ Drone, bà con có thể phòng trừ bệnh xì mủ trên cây sầu riêng, hướng đến một nền nông nghiệp hiệu quả, bền vững và an toàn hơn.
Tham khảo thêm:
