Hướng dẫn phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng
Sầu riêng được xem là cây trồng kinh tế mũi nhọn, mang lại giá trị xuất khẩu cao. Tuy nhiên, sự phát triển của cây luôn đối mặt với nhiều loại sâu bệnh hại nghiêm trọng. Trong đó, rầy xanh và rầy nhảy là hai đối tượng côn trùng chích hút hàng đầu, gây tổn thất kinh tế đáng kể. Vậy phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng có khó không? Làm để nào để việc phòng trừ đạt hiệu quả cao? Mời bà con cùng Nhà Bè Agri tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
1. Triệu chứng khi cây sầu riêng bị rầy xanh và rầy nhảy gây hại
Cả hai loài rầy đều tấn công lá non, chồi non của cây sầu riêng. Tùy mức độ và mật độ, triệu chứng có thể nhận biết như sau:
- Lá non bị quăn queo, vàng mép, khô cháy đầu lá – dấu hiệu đặc trưng khi bị rầy xanh chích hút.
- Xuất hiện vết bạc, vệt loang lổ trên mặt lá, sau đó lá rụng sớm – dấu hiệu phổ biến của rầy nhảy.
- Cây sầu riêng suy yếu, chậm ra đọt, ra bông, ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu trái và năng suất.
- Vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, quan sát kỹ sẽ thấy rầy nhảy di chuyển nhanh trên tán lá hoặc bay lên khi bị động.
2. Nguyên nhân gây hại của rầy xanh và rầy nhảy
Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu để phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng hiệu quả:
2.1. Nguyên nhân gây hại của rầy xanh
- Chích hút dịch cây ở mặt dưới lá non và chồi non, khiến lá bị rối loạn sinh lý.
- Tiết nước bọt chứa độc tố, làm rối loạn quá trình quang hợp, trao đổi chất, gây khô cháy đầu lá.
- Gây hại mạnh trong điều kiện nắng nóng, khô hạn – cây ra nhiều đọt non.
2.2. Nguyên nhân gây hại của rầy nhảy
- Có khả năng di chuyển và sinh sản nhanh, lan rộng trong vườn.
- Hút nhựa ở gân lá non, tạo vệt bạc màu hoặc đốm trắng loang lổ.
- Gây rụng lá hàng loạt nếu mật độ cao, dẫn đến giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng sinh trưởng.
3. Phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng
Phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng là phun thuốc mà là kiểm soát môi trường và chu kỳ sinh trưởng của cây. Chiến lược phòng ngừa và canh tác chủ động giúp giảm áp lực dịch hại ban đầu và tăng sức chống chịu của cây.
Rầy xanh và rầy nhảy bùng phát mạnh mẽ nhất trong giai đoạn cây ra đọt non mới. Việc quản lý thời điểm ra cơi đọt là một kỹ thuật canh tác then chốt, giúp rút ngắn “cửa sổ rủi ro” và dễ dàng kiểm soát rầy đồng loạt hơn.
3.1. Biện pháp canh tác và cơ giới
– Quản lý môi trường vườn: Việc trồng cây với mật độ hợp lý (ví dụ: 8x8m hoặc 10x10m) giúp tạo độ thông thoáng cho vườn cây. Môi trường thông thoáng, ít ẩm thấp sẽ hạn chế nơi cư trú và sự phát triển của rầy.
– Giám sát thường xuyên: Kiểm tra cây thường xuyên là cần thiết, đặc biệt là trong thời kỳ ra đọt non, để phát hiện sớm sự tấn công của rầy và có biện pháp phòng trừ kịp thời.
– Phun nước áp lực mạnh: Đây là biện pháp vật lý đơn giản nhưng hiệu quả, đặc biệt đối với Rầy Nhảy. Khi lá non vừa mới mở, phun nước mạnh lên tán lá sẽ có tác dụng rửa trôi trứng, ấu trùng rầy và cả lớp mật ngọt dính trên lá. Hành động này giúp giảm đáng kể mật số rầy non/trứng trước khi chúng kịp gây hại nặng, từ đó giảm thiểu sự phụ thuộc vào hóa chất trong giai đoạn lá non nhạy cảm.
– Sử dụng bẫy vàng: Sử dụng bẫy vàng trong vườn là một biện pháp vật lý khác giúp thu hút rầy trưởng thành, qua đó giảm mật số rầy trong quần thể dịch hại.
3.2. Biện pháp sinh học
Biện pháp sinh học là trụ cột quan trọng trong chương trình IPM để phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng hiệu quả, giúp kiểm soát dịch hại một cách bền vững, an toàn cho môi trường và người canh tác.
3.2.1. Bảo tồn và phát huy thiên địch tự nhiên
Thiên địch tự nhiên đóng vai trò là “lực lượng cảnh sát” duy trì mật độ rầy dưới ngưỡng gây hại kinh tế. Các loài thiên địch quan trọng bao gồm ong ký sinh, bọ rùa, và bọ cánh lưới.
Để bảo vệ các loài này, nhà vườn cần hạn chế sử dụng các loại thuốc hóa học có phổ rộng (như nhóm Pyrethroids hay Organophosphates). Việc lạm dụng thuốc hóa học sẽ tiêu diệt cả rầy và thiên địch, dẫn đến hiện tượng dịch hại tái phát nhanh hơn do không còn lực lượng kiểm soát tự nhiên.
3.2.2. Ứng dụng chế phẩm vi sinh (Beauveria bassiana)
Nấm trắng (Beauveria bassiana) là một giải pháp sinh học tiên tiến được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp bền vững. Nấm này có khả năng diệt trừ hơn 100 loại sâu và côn trùng, bao gồm rầy xanh, rầy trắng (rầy nhảy), rệp sáp, ve sầu và nhện đỏ.
Việc sử dụng chế phẩm B. bassiana được xem là lớp bảo vệ “giữa các lần phun hóa học.” Nấm trắng đặc biệt hiệu quả với các loài côn trùng đã kháng thuốc hóa học, và an toàn cho người sử dụng, không gây hại cho môi trường hay thiên địch. Bằng cách này, nhà vườn có thể duy trì áp lực kiểm soát rầy trong thời kỳ cây không ra đọt hoặc khi mật độ rầy thấp, giúp dự trữ các hoạt chất hóa học mạnh cho các đợt bùng phát đỉnh điểm trên cơi đọt non.
3.3. Biện pháp hoá học
Việc phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng theo phương pháp truyền thống gặp nhiều thách thức do tán cây cao lớn, rậm rạp, dẫn đến việc phun thuốc không đều, bỏ sót mặt dưới lá – nơi rầy xanh và rầy nhảy ẩn nấp và gây nguy hiểm cho người phun.
Ứng dụng máy bay không người lái (drone) trong nông nghiệp đã trở thành giải pháp đột phá, giải quyết triệt để vấn đề này, đặc biệt trong các vườn sầu riêng diện tích lớn.
Lưu ý kỹ thuật phun drone đặc thù:
Do phun drone sử dụng lượng nước rất ít (chỉ bằng 1/16 đến 1/20 so với phun tay), nồng độ thuốc BVTV tăng cao. Nhà vườn cần lưu ý:
- Quản lý nồng độ thuốc: Hạn chế phối trộn tối đa hai loại thuốc trong một lần phun và tránh phối trộn các loại thuốc có cùng cơ chế tác động để ngăn ngừa tính kháng thuốc và tránh gây ngộ độc cho cây trồng.
- Cấu hình bay chính xác: Cần lập trình đường bay chính xác và duy trì độ cao, tốc độ tối ưu để đảm bảo độ phủ đồng đều,.
- Lựa chọn hoạt chất: Hạn chế chọn các hoạt chất dạng bột (WP, SP) hoặc nhũ dầu (EC) có nồng độ cao vì chúng khó tan hoặc khó pha trộn với lượng nước ít trong bình phun drone.
Việc phòng trừ rầy xanh và rầy nhảy trên cây sầu riêng là một thách thức liên tục, đòi hỏi sự chuyển đổi từ kiểm soát thụ động sang quản lý chủ động và chiến lược. Thành công lâu dài trong việc kiểm soát dịch hại này không chỉ dựa vào hiệu lực của thuốc hóa học mà còn phụ thuộc vào khả năng quản lý chu kỳ sinh trưởng của cây và nguyên tắc chống kháng thuốc.
Xem thêm:
