Trong tự nhiên, ánh sáng mặt trời là yếu tố không thể thiếu giúp cây trồng phát triển. Tuy nhiên, trái với suy nghĩ “càng nhiều ánh sáng càng tốt”, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng quá nhiều nắng lại gây hại cho nhiều loại cây trồng. Mỗi loài cây cần một mức ánh sáng tối ưu – nếu vượt quá ngưỡng, cây dễ bị sốc nhiệt, cháy lá, giảm năng suất, thậm chí mất mùa.

Chính vì vậy, tại nhiều quốc gia phát triển, nông dân đang áp dụng một phương pháp độc đáo: che bóng cho cây bằng các tấm pin mặt trời. Và thật bất ngờ, nhiều loại cây lại phát triển tốt hơn dưới bóng râm này.

Giải pháp này có tên gọi agrivoltaics – mô hình kết hợp sản xuất nông nghiệp và điện mặt trời – đang trở thành xu hướng toàn cầu. Bài viết dưới đây từ Nhà Bè Agri sẽ giải thích cách nông dân bảo vệ cây trồng bằng tấm pin mặt trời, lợi ích của mô hình, và lý do nó đang tạo ra cuộc cách mạng trong nông nghiệp hiện đại.

Xem thêm: Các thử nghiệm ban đầu về việc tận dụng bóng râm điện mặt trời cho cây trồng và vật nuôi – Hướng đi mới cho nông nghiệp bền vững

1. Agrivoltaics là gì?

Agrivoltaics (nông nghiệp – điện mặt trời) là mô hình kết hợp:

• Sản xuất nông nghiệp (chuyển ánh sáng thành thực phẩm)

• Điện mặt trời (chuyển ánh sáng thành điện năng)

Sự kết hợp này tạo ra hai nguồn lợi trên cùng một diện tích đất, đồng thời tạo nên một tiểu khí hậu lý tưởng cho cây trồng.

Mô hình đang phát triển mạnh tại Mỹ, Canada, châu Âu, châu Á – và đặc biệt phù hợp với khí hậu nắng nóng như Việt Nam.

2. Vì sao bóng râm từ tấm pin mặt trời lại bảo vệ cây trồng?

Nhiều thí nghiệm trên khắp thế giới đã chứng minh cây trồng được hưởng lợi từ bóng râm:

✔ Giảm nhiệt độ – bảo vệ cây khỏi sốc nhiệt

Dưới bóng tấm pin mặt trời, nhiệt độ mát hơn 2–7°C, giúp cây không bị “cháy nắng” hay mất nước.

✔ Hạn chế tác động thời tiết khắc nghiệt

Bóng râm giúp chắn:

• nắng gắt

• gió lớn

• mưa đá

• xói mòn đất

→ Giảm áp lực môi trường, tăng sức đề kháng của cây.

✔ Tạo tiểu khí hậu mát mẻ và ẩm hơn

Khu vực dưới các tấm pin:

• giữ ẩm tốt hơn

• giảm bốc hơi nước

• giảm từ 20–35% lượng tưới

✔ Tăng năng suất

Thực nghiệm cho thấy nhiều cây tăng năng suất khi được che một phần ánh sáng, bao gồm:

• bông cải xanh

• rau cần

• ngô

• nho

• cải xoăn

• xà lách

• cỏ chăn nuôi

• ớt

• khoai tây

• dâu tây

• cà chua

3. Cách nông dân bảo vệ cây trồng bằng tấm pin mặt trời

Dựa trên nghiên cứu và thực tế triển khai, mô hình này cung cấp 14 lợi ích trực tiếp cho nông dân:

1. Sản xuất điện sạch

2. Giảm khí nhà kính

3. Hạn chế biến đổi khí hậu

4. Tăng năng suất cây trồng

5. Bảo vệ cây khỏi nắng quá mức

6. Bảo vệ khỏi thời tiết xấu (mưa đá, bão, gió mạnh)

7. Tiết kiệm nước

8. Tạo thêm việc làm nông nghiệp

9. Cung cấp nguồn thực phẩm địa phương

10. Cải thiện sức khỏe cộng đồng do giảm ô nhiễm

11. Tăng doanh thu cho nông dân

12. Ổn định kinh tế – chống lạm phát

13. Tiềm năng tự sản xuất phân đạm (điện dùng để tạo amoniac)

14. Sản xuất nhiên liệu sạch ngay tại trang trại (hydrogen, anhydrous ammonia)

Nhờ các tấm pin mặt trời, nông dân vừa tạo ra điện vừa tạo ra “mái che tự nhiên” cho cây trồng, giúp tăng số lượng thực phẩm thu được trên mỗi m² đất.

4. Vì sao mô hình này bùng nổ trên toàn thế giới?

✔ Chi phí điện mặt trời giảm mạnh

Giá tấm pin giảm hơn 80% trong 10 năm, giúp nông dân dễ đầu tư hơn.

✔ Tạo thu nhập ổn định quanh năm

Điện mặt trời → nguồn tiền cố định

Năng suất tăng → tăng sản lượng

→ Nông dân có thu nhập kép.

✔ Được cộng đồng ủng hộ

Tại Mỹ, 82% người dân vùng nông thôn sẵn sàng ủng hộ dự án điện mặt trời nếu kết hợp với nông nghiệp.

✔ Được chính phủ khuyến khích

Châu Âu đã có luật cho nông nghiệp – điện mặt trời.

Trung Quốc sử dụng mô hình này để phục hồi sa mạc, tạo đất trồng mới.

5. Mô hình này có tốt cho môi trường không?

Câu trả lời là Có.

Nhiều nghiên cứu môi trường chỉ ra:

• Giảm 69% lượng carbon

• Giảm 83% sử dụng năng lượng hóa thạch

• Tăng đa dạng sinh học

• Phục hồi đất và giảm xói mòn

Nói cách khác: đây là một công nghệ kinh tế – hiệu quả – xanh bền vững.

6. Cách nông dân Việt Nam có thể áp dụng?

Nhà Bè Agri gợi ý:

• Ứng dụng cho các vùng nắng nóng như miền Trung, Tây Nguyên, Nam Bộ

• Kết hợp trồng rau ăn lá, dâu tây, dưa lưới, cỏ chăn nuôi

• Mô hình “2 trong 1”: trang trại + điện mặt trời

• Sử dụng pin lắp cao (2–4m) để đảm bảo ánh sáng phù hợp

Nhờ kinh nghiệm và giải pháp chuyên sâu, Nhà Bè Agri có thể giúp nông dân:

• thiết kế mô hình agrivoltaics

• tối ưu năng suất cây trồng

• lắp đặt hệ thống điện mặt trời chuẩn nông nghiệp

KẾT LUẬN

Cách nông dân bảo vệ cây trồng bằng tấm pin mặt trời không chỉ là một xu hướng, mà là giải pháp mang tính cách mạng giúp:

• tăng năng suất

• bảo vệ cây

• cải thiện đất

• tiết kiệm nước

• tạo thu nhập kép từ điện năng

Với khí hậu ngày càng khắc nghiệt, đây chính là hướng đi thông minh mà Nhà Bè Agri đang thúc đẩy để xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam bền vững – an toàn – hiệu quả.

Xem thêm: Tận dụng bóng râm các dàn pin mặt trời mang đến đất trồng cho nông nghiệp