Hướng dẫn phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng hiệu quả
1. Nền tảng vững chắc: Áp dụng Quản lý Dịch hại tổng hợp (IPM)
Chiến lược hướng dẫn phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng phải lấy IPM làm nền tảng. IPM là một hệ thống canh tác bền vững, đã được triển khai hiệu quả tại nhiều vùng trồng sầu riêng trọng điểm, giúp ổn định năng suất và giảm thiểu rủi ro môi trường.
- Thứ nhất, IPM nhấn mạnh vào việc xây dựng cây khỏe. Điều này đạt được thông qua việc thiết kế vườn thông thoáng, duy trì mật độ trồng hợp lý (6×6 m đến 10×10 m tùy vùng) và thực hiện cắt tỉa cành định kỳ sau thu hoạch, giúp cây ra lá phân cành tốt và hạn chế môi trường thuận lợi cho dịch hại phát triển. Việc bổ sung phân bón hữu cơ và chế phẩm sinh học cũng giúp cải tạo đất, giảm tình trạng đất bị chai cứng và tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho cây.
- Thứ hai, việc bảo tồn các loài thiên địch tự nhiên là một trụ cột của IPM. Trên vườn sầu riêng, các loài thiên địch như ong ký sinh, bọ rùa, và nhện có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quần thể côn trùng gây hại, đặc biệt là Rầy nhảy và Sâu đục quả.
- Thứ ba, việc quản lý đọt non đồng loạt là biện pháp nông học chiến lược. Bằng cách can thiệp kỹ thuật để cây sầu riêng ra đọt tập trung cùng một thời điểm, người nông dân có thể dễ dàng kiểm soát các nhóm sâu chích hút (như Rầy và Bọ trĩ) trong một khoảng thời gian ngắn, giảm thời gian cây dễ bị tổn thương. Sự kết hợp giữa canh tác bền vững và ứng dụng khoa học kỹ thuật này đã được chứng minh mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, ví dụ như mô hình IPM ở Lâm Đồng đã ghi nhận tỷ lệ đậu quả tăng hơn 5% so với các khu vực không áp dụng.
2. Nhận biết sâu hại trên cây sầu riêng theo từng giai đoạn gây hại
Việc hiểu rõ chu kỳ sinh trưởng và các đối tượng sâu hại chính theo từng giai đoạn là cơ sở để áp dụng nguyên tắc “4 đúng” và triển khai biện pháp phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng hiệu quả.
2.1. Sâu hại đục phá: Mối đe dọa trực tiếp đến thân và quả
|
Sâu hại trên cây sầu riêng |
Giai đoạn gây hại |
Triệu chứng gây hại |
Biện pháp phòng trừ |
|
Sâu đục thân (Xén tóc, Mọt) |
Thân, cành chính |
Lỗ đục trên thân, mùn cưa khô xung quanh, nhựa cây chảy. Cây chậm phát triển, cành/cây héo đột ngột. |
Phát hiện sớm, dùng dây kẽm bắt sâu. Tiêm hoặc đổ thuốc nội hấpvào lỗ đục (ví dụ: Chlorantraniliprole). |
|
Sâu đục trái |
Quả non (1 – 2 tháng tuổi) |
Phân non, lỗ đục, mủ chảy trên quả. |
Thu gom và tiêu hủy trái bị hại. Tỉa thưa quả. Phun phòng ngừa sớm bằng BVTV đăng ký, đặc biệt hiệu quả khi phun trước khi ấu trùng đục sâu vào vỏ trái. |
Đối với sâu đục trái, thời điểm phun phòng ngừa (khi trái 1 đến 2 tháng tuổi) mang tính quyết định đến 90% thành công của công tác phòng trừ. Nếu việc phun thuốc bị chậm trễ hoặc độ phủ thuốc không đạt yêu cầu do tán cây cao, sâu non sẽ đục sâu vào bên trong, khiến các biện pháp hóa học sau đó trở nên vô hiệu. Điều này làm nổi bật vai trò của công nghệ phun phủ chính xác và đồng đều.
2.2. Sâu hại chích hút: Tấn công chồi, hoa và trái non
Nhóm sâu chích hút tấn công các bộ phận mềm, non của cây, gây suy kiệt và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng đậu quả và phát triển lá.
- Rầy nhảy, Rầy phấn, Bọ trĩ: Các đối tượng này gây hại mạnh nhất ở giai đoạn ra lá non, ra hoa và đậu trái. Chúng hút nhựa gây xoăn lá, cháy đọt, và rụng hoa/trái non. Biện pháp quản lý bao gồm việc tạo điều kiện cho thiên địch phát triển và khi cần thiết, sử dụng các hoạt chất hóa học có tính lưu dẫn, phổ rộng để quản lý hiệu quả quần thể dịch hại.
- Rệp sáp: Đây là một trong những loại sâu hại trên cây sầu riêng nguy hiểm và khó trị nhất, thường tập trung ở chồi non, lá, nụ hoa và trái non, hút nhựa gây suy kiệt cây. Rệp sáp có lớp phấn trắng bao phủ, giúp chúng chống lại sự xâm nhập của thuốc phun phủ. Khi rệp sáp xuất hiện với áp lực cao trên trái, việc phun thuốc nội hấp cần được phối hợp bắt buộc với chất thấm sâu/loang chảy. Việc thêm chất thấm sâu này là cực kỳ quan trọng để phá vỡ lớp phấn sáp bảo vệ, tăng khả năng tiếp xúc và tiêu diệt rệp sáp, đặc biệt khi phun vào các chùm trái rậm rạp.
3. Công nghệ Drone: Giải pháp tối ưu để phòng ngừa sâu hại trên cây sầu riêng
Việc leo trèo nguy hiểm, tốn nhân công, và độ phủ thuốc kém khi phun tay là những rào cản của canh tác sầu riêng truyền thống. Công nghệ máy bay không người lái (drone) nông nghiệp đã giải quyết triệt để các vấn đề này, đưa việc hướng dẫn phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng lên một tầm cao mới.
Tại sao Drone vượt trội hơn phun tay?
Các dòng máy bay phun thuốc chuyên dụng, như DJI Agras T40 hay T50, cung cấp lợi ích kỹ thuật không thể thay thế cho cây tán cao.
- Độ phủ và xuyên thấu tối ưu: Máy bay sử dụng công nghệ phun ly tâm hoặc áp lực cao, tạo ra hạt thuốc siêu mịn. Quan trọng hơn, luồng gió mạnh tạo ra từ cánh quạt ép hạt thuốc xuyên sâu qua nhiều tầng tán lá rậm rạp của sầu riêng. Điều này đảm bảo thuốc phủ đều cả ngọn cây, mặt dưới lá (nơi Rầy, Nhện đỏ ẩn nấp), và các chùm quả ở tầng cao, đạt được hiệu quả phòng trừ tối ưu.
- Hiệu quả kinh tế và an toàn lao động: Ứng dụng drone loại bỏ hoàn toàn nguy cơ tiếp xúc hóa chất và tai nạn lao động do leo trèo. Đồng thời, nhờ khả năng vận hành tự động theo lộ trình đã lập, tốc độ phun nhanh chóng, tiết kiệm đáng kể nhân công, nước và thuốc BVTV. Việc chuyển đổi sang công nghệ này được xem là một quyết định đầu tư thông minh, giúp tăng năng suất và chất lượng, dẫn đến khả năng thu hồi vốn nhanh chóng cho các trang trại có quy mô vừa và lớn.
4. Chiến lược phối hợp giữa hóa chất và nông nghệ nhằm phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng hiệu quả
Công nghệ drone cung cấp nền tảng để áp dụng các chiến lược hóa học chính xác, chỉ sử dụng thuốc khi cần thiết (theo nguyên tắc IPM) nhưng với hiệu quả diệt trừ cao nhất.
Phòng trừ nhóm chích hút – phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng: Khi cây sầu riêng ra đọt non hoặc bắt đầu ra hoa, áp lực của Rầy, Bọ trĩ tăng cao. Việc phun phòng bằng hoạt chất Carbosulfan hoặc Buprofezin bằng drone đảm bảo toàn bộ tán cây và mặt dưới lá non được bao phủ đồng loạt, chặn đứng sự lây lan của dịch hại ngay từ đầu vụ.
Phòng trừ sâu đục trái – phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng: Đây là đối tượng cần phun phòng ngừa sớm ở giai đoạn trái 1-2 tháng tuổi. Drone giúp người nông dân thực hiện công tác phòng trừ này một cách nhanh chóng và an toàn. Luồng gió mạnh từ máy bay đẩy hạt thuốc xuống chùm quả, nơi phun tay khó tiếp cận, đảm bảo thuốc tiếp xúc với trứng và ấu trùng non trước khi chúng đục sâu vào trái, qua đó bảo vệ giá trị thương phẩm của quả sầu riêng.
Xử lý rệp sáp – phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng: Đối với Rệp sáp có lớp phấn bảo vệ dày, hiệu quả của thuốc phun phủ thường thấp. Khi sử dụng drone để phun thuốc nội hấp (Acetamiprid) , việc tích hợp chất thấm sâu vào dung dịch phun là chiến lược bắt buộc. Drone đảm bảo đưa liều lượng thuốc cần thiết (có thể là liều cao) đến đúng chùm quả rậm rạp một cách nhanh chóng và an toàn cho người vận hành, tối ưu hóa khả năng tiêu diệt dịch hại.
Việc hướng dẫn phòng trừ sâu hại trên cây sầu riêng hiệu quả trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại phải là sự kết hợp hài hòa giữa chiến lược bền vững IPM và công nghệ chính xác. Máy bay không người lái không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà là một yếu tố chiến lược quan trọng, giải quyết được rào cản kỹ thuật của cây tán cao.
Xem thêm:
