Vai trò của phân bón đạm đối với bắp sinh khối

Phân bón đạm (Nitơ) đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự sinh trưởng và phát triển của cây bắp. Đạm tham gia vào cấu trúc protein, enzyme và các chất kích thích sinh trưởng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của rễ, thân, lá và khả năng quang hợp của cây. Việc cung cấp đủ đạm giúp cây ra nhiều bắp, hạt đầy đặn, từ đó tăng năng suất sinh khối và hạt. Đạm còn là thành phần chính của diệp lục tố, giúp cây thực hiện quá trình quang hợp hiệu quả, tạo ra năng lượng cần thiết cho mọi hoạt động sinh trưởng. Trong bài viết này sẽ đề cập đến vai trò của phân bón đạm đối với bắp sinh khối: nhu cầu, sự ảnh hưởng và cách tính năng suất mục tiêu.

1. Nhu cầu đạm theo từng giai đoạn sinh trưởng

Cây bắp có nhu cầu đạm khác nhau tùy theo giai đoạn sinh trưởng. Từ giai đoạn cây con đến trỗ cờ, phun râu, cây cần khoảng 81,8% tổng lượng đạm hút vào. Cường độ hút đạm cao nhất vào thời kỳ trỗ cờ, đạt khoảng 164 mg/ngày/cây. Đạm tích lũy chủ yếu trong hạt bắp, chiếm khoảng 66% tổng lượng đạm cây hấp thụ.

Các giai đoạn hút đạm cụ thể như sau:

• Từ 3–4 lá đến trước trỗ cờ: hút đạm tăng dần.

• Từ 6–12 lá đến trước trỗ cờ: hút mạnh nhất.

• Trước vươn lóng: hút ít (5–10%).

• Từ vươn lóng đến trỗ cờ: hút 50–60%.

• Từ trỗ cờ đến chín: hút 40–45%.

Việc hiểu rõ nhu cầu đạm theo từng giai đoạn giúp người nông dân có chiến lược bón phân hợp lý, đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây trong suốt quá trình sinh trưởng.

2. Ảnh hưởng của liều lượng và phương pháp bón phân đạm

2.1 Ảnh hưởng

Liều lượng và phương pháp bón đạm ảnh hưởng lớn đến năng suất sinh khối của cây bắp. Việc tăng liều đạm có thể dẫn đến tăng chiều cao cây, nhưng nếu bón quá nhiều sẽ gây hiệu quả kinh tế kém và tăng nguy cơ thẩm thấu nitrat vào môi trường. Do đó, cần xác định liều lượng đạm phù hợp để đạt năng suất cao mà không gây tác động tiêu cực đến môi trường.

Tác động khi bón đủ đạm:

• Tăng sinh khối cây trồng: Đạm giúp cây phát triển thân, lá mạnh mẽ, tạo tiền đề cho việc hình thành bắp và hạt.
• Nâng cao khả năng quang hợp: Cây có đủ đạm sẽ có bộ lá xanh đậm, khỏe, tăng hiệu suất quang hợp, giúp tổng hợp chất hữu cơ tốt hơn.
• Cải thiện chất lượng bắp và hạt: Lượng đạm phù hợp giúp bắp phát triển đầy đặn, hạt chắc, đồng thời nâng cao tỷ lệ protein trong hạt bắp.

Tác động khi bón thừa đạm

• Cây phát triển nhanh nhưng yếu: Cây phát triển nhanh nhưng yếu, dễ đổ ngã, sâu bệnh nhiều. Sinh trưởng kéo dài, lá xanh thẫm, râu bắp lâu khô. Carbonhydrate từ quang hợp chủ yếu dùng để tổng hợp nguyên sinh chất, làm vách tế bào mỏng, thân yếu.
• Tăng nguy cơ sâu bệnh: Môi trường nhiều đạm làm tăng khả năng phát sinh sâu bệnh như sâu đục thân, rệp, bệnh nấm lá.
• Thời gian trỗ cờ rút ngắn: Khi bón đạm quá nhiều, cây sẽ đẩy nhanh giai đoạn trỗ cờ, làm giảm thời gian tích lũy chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến năng suất hạt.
• Giảm hiệu quả kinh tế: Lượng đạm dư thừa không chỉ tốn kém chi phí mà còn làm tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường do dư lượng nitrat ngấm vào nước ngầm.

Tác động khi bón thiếu đạm

• Sinh trưởng chậm: Tốc độ phát triển của cây bị giảm, chiều cao cây thấp, thân nhỏ, lá mỏng.
• Lá bị vàng sớm: Thiếu đạm khiến cây không tổng hợp đủ diệp lục, làm lá ngô bị vàng sớm từ các lá già, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp.
• Giảm năng suất hạt và sinh khối: Sinh trưởng chậm ở cả hai giai đoạn dinh dưỡng và sinh thực. Giảm tốc độ ra lá, diện tích lá nhỏ. Hiệu suất sử dụng ánh sáng thấp, đặc biệt giai đoạn trỗ cờ, dẫn đến giảm năng suất hạt.

2.2 Phương pháp 

Để tối ưu hóa việc sử dụng phân đạm, nên áp dụng các phương pháp bón sau:

Bón lót kết hợp phân tổng hợp: Sử dụng phân chuồng hoai mục kết hợp với phân tổng hợp giúp cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cây ngay từ đầu vụ.

Bón thúc nhiều lần, chủ yếu dùng urê: Việc chia nhỏ lượng đạm và bón thúc nhiều lần giúp cây hấp thụ tốt hơn và giảm thiểu mất mát dinh dưỡng.

3. Quy định về bón đạm theo năng suất mục tiêu (tham khảo)

Tại Bang Maryland, Mỹ, lượng đạm bón được xác định dựa trên năng suất mục tiêu của từng ruộng. Các bước xác định bao gồm:

• Trung bình năng suất 3 năm cao nhất trong 5 năm liên tiếp.

• Nếu có dữ liệu trên 5 năm, lấy trung bình của 60% số năm năng suất cao nhất.

• Nếu không có thông tin lịch sử, căn cứ vào đặc điểm đất trồng, trung bình năng suất cao nhất 3 năm trong 5 năm, và các số liệu hợp lý khác.

Việc xác định lượng đạm bón dựa trên năng suất mục tiêu giúp tối ưu hóa hiệu quả kinh tế và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.  Nhà Bè Agri xin giới thiệu đến bà con một sản phẩm phân bón hoà tan NPK 20 – 5 – 5 chứa 20% đạm( N) đến từ công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau. Sản phẩm Phân bón hòa tan NPK Cà Mau với thành phần tinh khiết, không tạp chất, có khả năng tan 100% trong nước, kết hợp với hệ thống tưới nhỏ giọt giúp cây phát triển mạnh mẽ nhờ hấp thụ nhanh dưỡng chất, tăng hiệu suất sử dụng phân bón, qua đó nâng cao năng suất và phẩm chất cây trồng. 

Điểm nổi bật

• Tăng sinh trưởng và hạn chế mầm bệnh
• Tăng năng suất, chất lượng nông sản
• Cải thiên độ phì nhiêu cho đất

Thành phần định lượng

• Đạm tổng số (N ): 20%;
• Lân hữu hiệu ( P2O5hh): 5%;
• Kali hữu hiệu (K2Ohh): 5%;
• Độ ẩm: 2,0%.

Đạm là yếu tố quan trọng nhất quyết định năng suất ngô. Việc bón đúng thời điểm, đúng lượng sẽ tối ưu hiệu quả kinh tế và năng suất. Phân bố lượng đạm hợp lý theo giai đoạn sinh trưởng giúp cây phát triển tốt, hạn chế rủi ro về sinh trưởng và môi trường. Các kiến thức trong bài viết được tổng hợp và tham khảo từ tài liệu “ Ngô sinh khối, kỹ thuật canh tác, thu hoạch và chế biến để phục vụ chăn nuôi” của TS. Lê Quý Kha và TS. Lê Quý Tường.