Bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp

Trong bối cảnh giá hồ tiêu đang có dấu hiệu phục hồi tích cực sau một thời gian dài duy trì ở mức thấp, bà con nông dân đang đứng trước cơ hội lớn để tái thiết. Tuy nhiên, cây hồ tiêu là loại cây nhạy cảm, trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều ở Việt Nam lại là môi trường thuận lợi cho nấm bệnh phát triển mạnh mẽ. Do đó việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng các bệnh hại trên cây hồ tiêu là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo năng suất, chất lượng của vườn tiêu. Mời bà con tìm hiểu chi tiết về các bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp qua bài viết bên dưới của Nhà Bè Agri.

1. Bệnh chết nhanh, thối rễ – bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp

Bệnh chết nhanh, còn được gọi là bệnh thối rễ hoặc chết dây, là căn bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất đối với hồ tiêu, có tốc độ lây lan và gây tổn thương rất nhanh, có thể khiến cây chết chỉ trong vòng vài tuần hoặc vài tháng.

1.1. Nguyên nhân gây bệnh

Thủ phạm chính gây ra bệnh chết nhanh là nấm thủy sinh Phytophthora palmivora. Nấm này cực kỳ ưa ẩm, cần sự ẩm ướt để sinh sản và lây lan, phát triển mạnh mẽ nhất trong mùa mưa. 

Khi cây bị nhiễm bệnh, ngoài Phytophthora, cây còn có thể bị một số chủng nấm khác như Fusarium, Pythyum, Rhizoctoniasolanii, và nhiều loại khuẩn có hại khác cùng đồng loạt gây hại.

1.2. Triệu chứng nhận biết

Bệnh chết nhanh có thể xâm nhập và gây hại ở tất cả các bộ phận của cây tiêu.Triệu chứng thường biểu hiện rõ trên các phần của cây tiêu và bao gồm những dấu hiệu sau:

• Bộ phận bị tấn công: Mặc dù nấm có thể xâm nhập lá, thân, cành, nhưng nguy hiểm nhất và gây tình trạng cây tiêu bị chết hàng loạt là khi nấm tấn công vào phần cổ rễ và rễ.
• Héo rũ đột ngột: Triệu chứng điển hình nhất là cây đang tươi tốt bỗng đột ngột bị héo rũ. Lá và thân cây có thể bị phát ban, héo rũ, và cuối cùng là chết.
• Vàng lá và hoại tử: Lá cây sẽ bắt đầu héo và chuyển sang màu vàng, đôi khi kèm theo các vết hoại tử.
• Chết nhanh và lan rộng: Bệnh có tốc độ lan rộng và gây tổn thương rất nhanh. Kinh nghiệm cho thấy, bệnh thường xảy ra ở các vườn tiêu từ 3, 4 tuổi trở lên. 

2. Bệnh chết chậm – bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp

Bệnh chết chậm là một phức hợp dịch bệnh, thể hiện sự suy yếu kéo dài của cây tiêu qua nhiều vụ. Bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng, khiến cây dần kiệt sức và năng suất giảm qua các năm.

2.1. Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh chết chậm là sự kết hợp nguy hiểm giữa Tuyến trùng và Nấm.

• Tác nhân chính: Tổ hợp giữa Tuyến trùng (Meloidogyne incognita là loài phổ biến nhất) và Nấm (Fusarium solani).
• Cơ chế gây hại: Tuyến trùng xâm nhập vào rễ cây hồ tiêu, làm tổn thương tế bào rễ. Những tổn thương này tạo ra cửa ngõ để nấm Fusarium xâm nhập thứ cấp, gây thối rễ. Điều này dẫn đến hiện tượng cây bị stress, giảm sức đề kháng và dễ bị nhiễm bệnh hơn.

2.2. Triệu chứng “tiêu sầu” và nhận diện rễ

Triệu chứng của bệnh chết chậm – bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp diễn ra từ từ, khác biệt hoàn toàn với tốc độ tàn phá của bệnh chết nhanh.

• Triệu chứng trên thân và lá: Cây sinh trưởng kém, cành lá thưa thớt, đốt rụng – hiện tượng thường được gọi là “tiêu sầu”. Lá già chuyển sang màu vàng dần, héo và rụng sớm, đặc biệt dễ nhận thấy vào khoảng tháng 10 khi độ ẩm đất giảm, làm tán cây trở nên xơ xác.
• Triệu chứng ở rễ: Rễ bị suy yếu, có các nốt sần điển hình do tuyến trùng 9, sau đó bị thâm đen, thối mục do nấm Fusarium. Bệnh có thể tái phát hoặc nghiêm trọng hơn sau mỗi mùa mưa.

3. Một số bệnh hại trên cây hồ tiêu thường gặp khác

Nhóm bệnh tấn công các bộ phận trên mặt đất (khí sinh) tuy ít gây chết cây hàng loạt như chết Nhanh, nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và năng suất mùa vụ, bao gồm :

• Bệnh thán thư (Colletotrichum sp.): Gây hại chủ yếu trên lá, cành, và quả non. Triệu chứng là các vết bệnh có hình tròn hoặc bất định, màu nâu đen, thường có vòng đồng tâm.
• Bệnh đốm nâu trên lá: Là bệnh phổ biến, gây ra các vết đốm nâu hoại tử trên lá, làm giảm khả năng quang hợp và khiến lá rụng sớm, cây suy yếu.
• Bệnh nứt thân và chết ngọn: Thường xuất hiện ở vườn tiêu già hoặc cây đã bị suy yếu. Các cành lớn và thậm chí cả cây chết khô một cách từ từ. Nguyên nhân sâu xa thường đến từ bộ rễ đã suy yếu và bị nhiều loại nấm cơ hội tấn công.
• Bệnh vàng lá – rụng lá sớm: Đây là triệu chứng chung có thể do nhiều tác nhân gây ra, bao gồm:
• Vi sinh vật: Gồm nấm, tuyến trùng (gây hại gián tiếp), vi khuẩn Xanthomonas (bạc lá), hoặc virus (CMV, TMV, TSWV) gây vàng lá và rụng sớm.
• Dinh dưỡng: Thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu như Kali, Magie, Canxi, hoặc vi lượng cũng làm lá vàng, cây suy yếu. Triệu chứng là lá vàng dần từ lá già đến lá non, rụng sớm.

Việc nhận diện chính xác các bệnh hại trên cây hồ tiêu là yếu tố quyết định để giảm thiểu thiệt hại và duy trì năng suất cao. Hiểu rõ bản chất và triệu chứng của từng loại bệnh hại sẽ giúp bà con có được cái nhìn toàn diện nhất về “sức khỏe” của vườn tiêu, từ đó đưa ra những đánh giá chính xác để bảo vệ nguồn thu nhập bền vững của mình.

Xem thêm:

• Sâu hại trên cây cà phê thường gặp
• Các loại bệnh trên cây cà phê cần lưu ý
• Địa chỉ bán béc tưới cây ở Dak Nong
• Giá hồ tiêu liên tục cập nhật